.jpg)
13.09.2022
Galvenie iemesli, kâpçc cilvçki izvçlas doties prom no Latvijas, ir finansiâli apsvçrumi, ðaubas par izredzçm gût panâkumus vai citas iespçjas Latvijâ. Lielâkâ daïa bieþi vien vçlas saòemt augstâkus ienâkumus un uzskata, ka sevi Latvijâ nespçj piepildît. Atgrieþoties vislielâkie izaicinâjumi ir ðaubas un nezinâðana par to, kâ bûtu pareizi jârîkojas un kâdi dokumenti jânokârto. Bûtiskâkais jautâjums, plânojot atgrieðanos, visbieþâk ir – ar ko sâkt? Doðanâs prom un atgrieðanâs Latvijâ ne vienmçr atspoguïo 10–15 prombûtnç pavadîtos gadus, taèu tie katrâ ziòâ ir paplaðinâjuði daþâda veida un rakstura perspektîvas un izaugsmes iespçjas. Ðâdas iezîmes vçrojamas no lielâkâs daïas remigrantu, kuºi atgriezuðies mâjâs.
Kristiânas Kreitâles stâsts
Pçc deviòiem ârzemçs pavadîtiem gadiem Kristiâna Kreitâle ar divus gadus veco meitiòu atgriezusies Aizkraukles novadâ. Kristiâna stâsta, ka pçdçjâ vieta, kur uzturçjusies ârzemçs, bija Francijai piederoðâ nelielâ kalnainâ sala pie Indijas okeâna. Augstâk kalnos daba kïûst lîdzîga Latvijai, aug âbeles un plûmes. Jûsmojot par dabu kalnos, Kristiâna saprata, ka tas viss ir arî pie vecmâmiòas Latvijâ! Tas mudinâjis braukt mâjâs. Kristiâna atzîst, ka jebkâdi izaicinâjumi ir patîkama dzîves sastâvdaïa, jo viòai ïoti patîk meklçt risinâjumus problçmâm un viòa tic, ka risinâjumi un atbildes ir daudz un daþâdas. Pçc atgrieðanâs Latvijâ galvenokârt grûtîbas sagâdâja iet pret apkârtçjâs vides stereotipiem un skepsi, ka Latvijâ, turklât mazpilsçtâ atrast darbu nevarçs. Taèu Kristiâna pati sev radîja darba vietu, un nu ir jaunâ uzòçmçja. Kristiâna stâsta, ka lielâkâs grûtîbas, ar kuºâm ðobrîd nâkas saskarties, ir atrast sev lîdzîgi domâjoðus cilvçkus ar lîdzîgu dzîves filozofiju, bçrnu audzinâðanas metodçm un çðanas paradumiem.
“Veselîgs uzturs ir mans personîgais ceïð uz apzinâtîbu it visâ ðajâ dzîvç, veselîgâm emocijâm, pozitîviem ieradumiem un par plançtas Zeme ilgtspçjîbu. Studçjot modes dizainu Velsâ, atklâju ðokçjoðas lietas par modes aizkulisçm un kâ tâ ietekmç mûsu ekosistçmu un cilvçku labklâjîbu. Pçc tam vçlçjos uzzinât arî par citu industriju, galvenokârt pârtikas un medicînas nozaru negâtîvajâm un ne tik skaïi apspriestajâm pusçm. Zinâju, ka pasauli un pat tuvâkos mainît nespçju, bet vien sevi. Tâdçï produktu - veselîgas herbâlâs kûkas radîju sev, meitiòai un, protams, domubiedriem,” stâsta Kristiâna. Viòa ir “Esi uzòçmçjs Aizkraukles novadâ 2022!” uzvarçtâja, un ar paðvaldîbas lîdzfinansçjumu izdevies îstenot biznesa ideju.
Stâsta Anete Spalviòa, remigrâcijas koordinatore
Atgrieþoties Latvijâ, ìimenes bieþi saskaras ar bûtiskâm vides izmaiòâm, kam nepiecieðams psiholoìisks atbalsts, kâ arî latvieðu valodas apmâcîbas bçrniem. Pçdçjo mçneðu laikâ liela daïa ìimeòu vçlas saòemt konsultâcijas par daþâda veida sociâlajiem jautâjumiem. Pçc atgrieðanâs bûtiskâkie izaicinâjumi ir sagatavot bçrnus skolai, paðiem atrast darbu un turpinât karjeras izaugsmi. Savukârt lielâkie izaicinâjumi, atrodoties ârzemçs ir pastâvçt par sevi un kïût pilnîgi patstâvîgam. Liela daïa remigrantu vismaz reizi divos gados apmeklç Latviju – dodas vizîtçs, lai saòemtu medicîniskos pakalpojumus, apciemotu radiniekus un draugus, kuºi dzîvo Latvijâ.
Bûdama Zemgales plânoðanas reìiona remigrâcijas koordinatore, esmu pârliecinâjusies, ka vissvarîgâkais ir saglabât mieru un plânveidîgi izvçlçties periodu, kad bûtu vçlams atgriezties Latvijâ. Ðî brîþa situâcija Latvijâ un pasaulç ietekmç arî remigrantu plânus par atgrieðanos. Bieþi vien lîdz ar atgrieðanos remigrantam dzîve jâveido burtiski no sâkuma, tâpçc svarîgi izsvçrt daþâdus to ietekmçjoðus faktorus.
Jâatzîmç, ka remigrâcijas koordinators var sniegt atbalstu par pakalpojumiem ìimençm, mâjokïa jautâjumiem, darba un uzòçmçjdarbîbas iespçjâm, sociâlo un sadzîves jautâjumu risinâðanu.
Kâ pârvarçt psicholoìiskâs problçmas?
Kâdas mçdz bût remigrantu emocijas un psiholoìiskais stâvoklis, atgrieþoties Latvijâ un kâ pârvarçt grûtîbas un pielâgoties jaunajai dzîvei? Kâda ir ìimenes nozîme emocionâlâs labsajûtas radîðanâ? Par to ar klînisko psiholoìi Ivetu Ozolu-Cîruli un nu jau divkârtçjâm remigrantçm Elînu Dimanti un Leldi Burvi-Alksni, kâ arî Antru Priednieci, kura otreiz remigrçjusi uz palikðanu Îrijâ, Latvijas Radio raidîjumâ “Globâlais latvietis. 21 gadsimts” runâja þurnâliste Agnese Drunka.
Klîniskâ psiholoìe Iveta Ozola-Cîrule ðogad aizstâvçjusi maìistra darbu Latvijas Universitâtç, kas izstrâdâts par paðai personîgi tuvu tçmu - remigrantu psicholoìisko veselîbu un emocijâm, atgrieþoties dzimtenç. Pati Iveta Latvijâ atgriezâs pçc septiòu gadu prombûtnes Îrijâ un Vâcijâ. Elîna Dimante - IT speciâliste un fotografe no Dublinas, Latvijâ atgriezusies jau pa otram lâgam. Pirmo reizi Latviju atstâja brîva kâ putns. Otrreiz devas studçt, bet palika Îrijâ, dibinâja ìimeni, kur piedzima bçrni. Ðobrîd, pçc otrâs atgrieðanâs Latvijâ jau kopâ ar diviem bçrniem viòa par mâjâm sauc Rîgu. Tam, ka ìimene atgriezîsies Latvijâ, mamma savus 10 un 12 gadu vecos dçlus gatavoja èetrus gadus.
“Bçrnu pirmâ reakcija bija diezgan negâtîva: “Kâ tad mçs brauksim prom? Man te draugi, Latvijâ nevienu, izòemot radus, nepazîstu!” Lielâkâ sâpe bija zaudçt skolu un draugus,” dçlu sâkotnçjâs sajûtas raksturo Elîna.
“Viòi bija izgâjuði sagatavoðanâs procesu, un man bija liels prieks skatîties, kâ viòi èetru gadu laikâ kïuvuði gatavi aizbraukðanai. Bçrni dzîvoja visam lîdzi un pat gaidîja to brîdi.”
Viens no “gludas” pârcelðanâs priekðnoteikumiem no emocionâlâ viedokïa ir tieði sagatavoðanâs, norâda klîniskâ psicholoìe. Tas nosaka, cik viegli vai grûti bûs iejusties Latvijâ. Prombraucot, visi allaþ ïoti rûpîgi gatavojas. Atgrieþoties mâjâs, tas notiekot retâk. Turklât atgrieðanâs ir emocionâli grûtâka, novçrojusi Ozola-Cîrule.
Pirmos mçneðus vai apmçram gadu kopð atgrieðanâs psiholoìe sauc par “medusmçnesi”. Tas mçdz beigties, saskaroties ar reâlitâti, pârbaudîjumiem. Tad var gadîties emocionâla lejupslîde, kas jâpamana un jâpârvar. Bet ðâdam “atgrieðanâs ðokam” ir tendence izlîdzînâties un pâriet, mierina Ozola Cîrule. Vienlaikus psiholoìe norâda, ka ðis “rozâ briïïu” nokriðanas brîdis mçdz bût izðíiroðs tajâ, vai cilvçks paliks Latvijâ, vai atkal dosies prom.
Savâ pçtîjumâ Ozola-Cîrule secinâjusi, ka ir vairâki faktori, kas palîdz atgrieðanâs procesam noritçt gludâk. Piemçram, vieglâk ir atgriezties kopâ ar ìimeni, jo tâ sniedz aizsardzîbu un atbalstu, kas palîdz izvairîties no vientulîbas.
Viòa secinâjusi, ka grûtâk atgriezties ir jaunâkiem cilvçkiem un tiem, kuri ârzemçs pavadîjuði ïoti ilgu laiku. Tâpat grûtâks ðis process var bût, atgrieþoties no atðíirîgâkas valsts. Piemçram, no Vâcijas remigrçt varçtu bût vieglâk, nekâ no Meksikas. Turklât, lai cik priecîgs notikums bûtu atgrieðanâs, to allaþ pavada zaudçjuma sajûta par ârzemçs atstâto dzîvi. Ðo sajûtu vajag “izsçrot”, mudina psicholoìe.
Òemot vçrâ sava maìistra darba aktuâlitâti, Iveta Ozola-Cîrule plâno veidot pierâdîjumos balstîtu reemigrantu atbalsta programmu, kas ïautu strâdât ar visâm problçmâm, ar ko remigranti mçdz saskarties. Viòasprât, tas bûtu valstiski nozîmîgi, jo atkârtota emigrâcija paðreiz ir viena no atgrieðanâs ðoka pârvarçðanas stratçìijâm.
Publikâcijas autore Ligita Kovtuna pateicas Anetei Spalviòai un kolçìiem latviesi.com par sadarbîbu!
Atpakaï
 - copy.png)
